Leoš Janáček

thumb|Leoš Janáček z żoną Zdenką (1881) Leoš Janáček (ur. 3 lipca 1854 w Hukvaldach, zm. 12 sierpnia 1928 w Ostrawie) – czeski kompozytor.

Urodził się w Hukvaldach w rodzinie miejscowego nauczyciela. Od młodości wykazywał zdolności muzyczne. Dla jego twórczości duże znaczenie miały kontakty z muzyką ludową, której słuchał w czasie wiejskich zabaw. Jako kilkunastoletni chłopiec opanował grę na organach i grywał na tym instrumencie w miejscowym kościele.

Studiował w Pradze, w Lipsku i w Wiedniu. Od 1880 r. uczył muzyki w Brnie, gdzie w 1881 r. założył szkołę organistów. Później został dyrygentem tamtejszej filharmonii. Napisał wtedy kilka prac z zakresu teorii muzyki.

Opery zaczął pisać w Brnie, ale praski teatr nie chciał ich początkowo wystawiać. Po dwunastu latach wystawiono w Pradze w 1916 r. operę ''Její pastorkyňa'' (czyli ''Jenůfę''), która odniosła sukces. Rozpoczęła się kariera kompozytora. Prawykonania wszystkich jego oper były w Brnie, potem wystawiano je w Pradze. Dzięki temu, że libretta na niemiecki tłumaczył zaprzyjaźniony z kompozytorem pisarz Max Brod, były one wystawianie w operach austriackich i niemieckich. W Polsce przed II wojną światową wystawiono tylko ''Jenůfę''.

W swych kompozycjach, m.in. w operach ''Szarka'' i ''Jenůfa'' oraz w utworach na fortepian i orkiestrę, nawiązywał do muzyki ludowej Ziemi Laskiej. Był kolekcjonerem piosenek ludowych – Janáček i jego współpracownicy wędrowali po morawskich i słowackich wioskach i zapisywali lub nagrywali na fonografie autentyczny śpiew mieszkańców. Niektóre nagrania dochowały się do XXI wieku.

Zmarł w szpitalu w Ostrawie 12 sierpnia 1928 roku. Śmierć nastąpiła w wyniku powikłań spowodowanych zapaleniem płuc. Pochowano go w Brnie, w części honorowej Cmentarza Centralnego (Ústřední hřbitov). Źródło: Wikipedia